Prof. Jerzy Szaflik
Kierownik Katedry i Kliniki Okulistyki II Wydziału Lekarskiego WUM, wybitny okulista, pionier fakoemulsyfikacji zaćmy i genetyki okulistycznej, twórca Banku Tkanek Oka
Najmłodsi są szczególnie narażeni na problem zapalenia spojówek ze względu na współdzielenie w przedszkolu brudnych zabawek. Proces terapii wygląda podobnie jak w przypadku dorosłych.
Czy zapalenie spojówek u dzieci może prowadzić do poważniejszych komplikacji?
Zapalenie spojówek o podłożu bakteryjnym przebiega u najmłodszych podobnie jak u dorosłych. Dzieci są natomiast bardziej narażone na zapalenie spojówek o podłożu wirusowym. Adenowirusy, które je powodują, mogą prowadzić do tzw. gorączki gardłowo-spojówkowej, która u dzieci przebiega w dość burzliwy sposób. Rodzice absolutnie nie powinni lekceważyć pierwszych objawów u dzieci, bo mogą one prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji, np. zaburzeń wzroku.
Jakie są najczęstsze przyczyny zapalenia spojówek u dzieci?
Dzieci najczęściej „przynoszą” zapalenie spojówek z przedszkola. Powodem jest mniejsza dyscyplina higieniczna u najmłodszych i grupowe korzystanie z tych samych zabawek czy ręczników. W takich warunkach bakterie, wirusy czy grzyby – które są bezpośrednią przyczyną zaplenia spojówek – przenoszą się błyskawicznie w okolice oczu i twarzy dziecka. Stąd tak częste przypadki, gdy w ciągu kilku dni cała grupa przedszkolna cierpi na zapalenie spojówek.
Jakie są typowe objawy zapalenia spojówek u niemowląt i małych dzieci?
Niepokoić powinien nas obrzęk powiek oraz wydzielina surowicza w okolicy oka. U dzieci objawy te manifestują się znacznie mocniej niż u dorosłych, wspomniane obrzęki są relatywnie duże. U dzieci występuje też większe ryzyko nawrotów zapaleń spojówek. Wielu rodziców pyta mnie czy da się działać prewencyjnie i np. zabezpieczyć oczy dziecka przed grupowym zarażeniem w przedszkolu. Niestety, takie sposoby nie istnieją. Najlepszą metodą prewencji jest nauczenie dziecka, by nie tarło oczu brudnymi dłońmi, używało tylko swojego ręcznika do wycierania buzi i często myło ręce. Prewencyjnie możemy dziecku wkroplić preparat nawilżający oczy. Bardzo ważną kwestią w przypadku dzieci jest jednak to, by te krople nie posiadały w składzie konserwantów. Natomiast nie należy też przesadzać z wkraplaniem preparatu do oka – takie działanie powinniśmy podejmować dopiero wtedy, gdy dziecko zaczyna sygnalizować uczucie kucia w oku.
Czy zapalenie spojówek jest zaraźliwe?
Jeśli chodzi o zapalenie spojówek o podłożu bakteryjnym i wirusowym, to jest to przypadłość bardzo zaraźliwa. Jeśli chodzi o grzybiczne to również, ale ten typ zapalenia spojówek co do zasady występuje znacznie rzadziej. Natomiast zapalenie o podłożu alergicznym nie jest zaraźliwe. Aby zminimalizować ryzyko nabycia tego schorzenia należy przede wszystkim dbać o czystość rąk i okolic oczu, nie współdzielić np. ręcznika czy kosmetyków doocznych, a także – w przypadku alergików – unikać pomieszczeń, w których znajduje się sierść czy roztocza.
Jakie są metody leczenia zapalenia spojówek u dzieci i czy różnią się zasadniczo od terapii przeznaczonej dla dorosłych?
Metody są zbliżone i cały proces terapii przebiega podobnie. Możemy rozpocząć terapię od domowych sposobów, ale jeśli objawy nie ustępują lub wręcz się nasilają, to należy z dzieckiem udać się do okulisty. Zapewne przepisane zostaną leki przeciwwirusowe lub maści. Pamiętajmy jednak, że dziecko jest innym typem pacjenta niż osoba dorosła i mniej chętnie przyjmuje leki, szczególnie krople dooczne. Trzeba zadbać o terminowe podawanie kropel oraz upewnić się, by dziecko nie zamknęło powieki, i że krople faktycznie trafiły na spojówkę oka.
Jak długo trwa leczenie zapalenia spojówek u dzieci i kiedy można spodziewać się poprawy?
Pierwszy efekt leczenia powinniśmy dostrzec w ciągu 1-2 dni. Wtedy powinna nastąpić już widoczna poprawa, ale nawet jeśli objawy całkowicie znikną, to nie powinno się przerywać leczenia. Preparaty należy przyjmować do końca terapii, zgodnie z zaleceniami lekarza. Cały proces leczenia powinien trwać ok. 10-12 dni. Jeśli po tym czasie nie nastąpi całkowite ustąpienie objawów, trzeba ponownie udać się z dzieckiem do lekarza.
